Een eerste diagnose.
De Nederlandse ziekenhuizen liggen onder vuur als gevolg van hun eigen ondoorzichtige declaratiebeleid. Echter, de ontvangende kant van de declaraties is de afdeling financiën. En bij sommige afdelingen moet het er de laatste jaren wild aan toe gegaan zijn. Het dashboard in Figuur 1 (hierboven) laat zien hoe wild.
Van 49 ziekenhuizen is hier de financiële ontwikkeling over 2012-2015 weergegeven in 49 kleine figuurtjes. In één oogopslag worden grote verschillen in de financiële prestaties zichtbaar tussen verschillende ziekenhuizen, van redelijk stabiel (linksboven) tot behoorlijk wisselvallig (rechtsonder).
Financiële prestaties worden altijd aangeduid met intimiderende namen als solvabiliteit, rendement, enzovoorts. Deze kengetallen zijn vaak weinig inzichtelijk voor mensen zonder financiële achtergrondkennis. Maar het mag duidelijk zijn dat grote variaties in deze kengetallen geen goed teken zijn. En nu kan iedereen dit met eigen ogen zien.
Waar kijken we naar?
In Figuur 2 is voor één ziekenhuis een gedetailleerd plaatje gegeven. De verticale lijnen geven de jaren aan en de horizontale zwarte lijn is het “markt gemiddelde”. De gekleurde lijnen geven de ontwikkeling van de financiële kengetallen, en hier komen ze, solvabiliteit, current ratio, resultaat, Debt Service Coverage Ratio en rentabiliteit. Van jaar op jaar is nu direct af te lezen of de prestaties van dit ziekenhuis boven of onder “de markt” lagen. Dit laatste is zeker interessant, maar de variaties in de tijd zijn mogelijk nog belangrijker. Grote variaties, zoals bijvoorbeeld in Figuur 2, zijn een teken van instabiliteit of financieel risico. En mogelijk een voorbode van een dreigend faillissement.
Figuur 2
Terug naar Figuur 1. Hier is te zien dat voor sommige ziekenhuizen de kengetallen flinke uitschieters maken, soms zelfs tot buiten het eigen figuurtje. De figuurtjes zijn geordend naar het totaal van alle variaties: van links-boven (heel stabiel) naar rechts-onder (sterk fluctuerend). De positie ten opzichte van “de markt” heeft geen invloed op deze volgorde. De ziekenhuizen op de onderste helft van de figuur zijn door een woelige tijd gegaan en deze zijn mogelijk nog steeds in financieel gevaar.
Openbare data.
De accountantsfirma BDO voert ieder jaar een benchmark-onderzoek uit van alle Nederlandse ziekenhuizen. Hierin worden de financiële jaarverslagen van de ziekenhuizen op een deskundige en uniforme wijze beoordeeld. De laatste vier BDO rapporten bevatten ook gedetailleerde tabellen met financiële kengetallen en rapportcijfers. Dit is net genoeg om data science analyse methoden toe te passen. Alleen ziekenhuizen waarvan de kengetallen voor alle jaren 2012 t/m 2015 beschikbaar waren zijn hier meegenomen.
Om alle kengetallen met elkaar te kunnen vergelijken is er een statistisch-wiskundige normalisatie toegepast. De ontwikkeling van de markt is hierbij geneutraliseerd. Alleen variaties ten opzichte van de markt zijn meegenomen. Verder zijn alle kengetallen zo geschaald dat ze met elkaar vergelijkbaar worden. Daardoor kunnen ze in één figuur gezet worden; dit type figuur heet een parallelle coördinaten figuur.
De conclusie van het laatste BDO rapport (2016, over boekjaar 2015) is dat zo’n 15 ziekenhuizen ernstige financiële risico’s lopen. Figuur 1 laat zien dat deze conclusie waarschijnlijk te optimistisch is en dat er mogelijk bij veel meer ziekenhuizen grote financiële risico’s genomen zijn.
Visualisatie.
Visualisatie is een belangrijke tool in de data science. Het creatieve en associatieve aspect van ons denken wordt erdoor gestimuleerd. Meestal onbewust. Het rationele deel van het denkproces komt daarna. En dat noemen we inzicht.